"ΓΙΑΤΙ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΑΓΧΟΣ;"

Ο κ Στέλιος Στυλιανίδης, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, επιστημονικός διευθυντής της ΕΠΑΨΥ, χαρτογραφεί το ευαίσθητο πεδίο του παιδικού άγχους.

-Που οφείλεται το παιδικό άγχος;
Δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο και μεμονωμένο που ευθύνεται για την εκδήλωση του άγχους, αλλά φαίνεται περισσότερο να οφείλεται σε έναν συγκερασμό συνθηκών. Έρευνες έχουν δείξει ότι κοινωνικοί και δημογραφικοί παράγοντες συμβάλλουν στο να εκδηλώσει το άτομο άγχος.

Οι οικογενειακοί παράγοντες και κυρίως οι διαπροσωπικές σχέσεις παιδιού και γονέα, έχουν και αυτοί θέση στην εκδήλωση άγχους.

 Έχει παρατηρηθεί ότι η υπερπροστασία (οι γονείς προφυλάσσουν τα παιδιά, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες παραγνωρίζοντας τις δυνατότητες των παιδιών τους), ο υπερβολικός έλεγχος (παρεμβαίνουν στις δραστηριότητες τους, περιορίζουν την ατομικότητα των παιδιών, τους παραχωρούν ελάχιστη αυτονομία), η αποφυγή (αποφεύγουν συγκεκριμένες συνθήκες, καθώς τις αναγνωρίζουν ως επικίνδυνες, εκδηλώνοντας σημαντικό άγχος,ενισχύουν την αποφυγή ως στρατηγική και καθοδηγούν τα παιδιά να φοβούνται), οι αρνητικές προσδοκίες (διατηρούν αρνητικές πεποιθήσεις και συμβάλλουν ώστε τα παιδιά να εκφράζουν ανησυχία σχετικά με το αν μπορούν να τα καταφέρουν), η απόρριψη, οι συγκρούσεις και οι διαφωνίες, σχετίζονται με την εμφάνιση προβλημάτων άγχους.
Τέλος υπάρχουν και οι ατομικοί παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο, όπως 

η ιδιοσυγκρασία του παιδιού, η εσωστρέφεια, η εξάρτηση από ενηλίκους κα

-Το άγχος αφορά παιδιά όλων των ηλικιών;
Ναι, παιδιά κάθε ηλικίας είναι δυνατόν να βιώσουν στρες, καθώς δεν μπορούν να μείνουν ανεπηρέαστα από τις αλλαγές που συμβαίνουν στο οικογενειακό-κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον, το οποίο τα αφορά άμεσα.

Τα μικρά παιδιά μπορεί να εμφανίσουν άγχος λόγω της μετάβασης τους στο επόμενο στάδιο ανάπτυξής τους (π.χ. το βάδισμα, η χρήση τουαλέτας, η κοινωνικοποίηση με τη μεταφορά σε σχολείο). Θεωρείται όμως είναι παραγωγικό και στο πλαίσιο της αυτονομίας τους.
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου το άγχος προκαλείται από διάφορα γεγονότα ζωής, τα οποία ενδέχεται να αποσυντονίσουν τα παιδιά. Όλοι μας μπορεί να έχουμε βιώσει τέτοιες καταστάσεις, αλλά να μην είχαμε δώσει την πρέπουσα σημασία.
Το διαζύγιο των γονιών ή οι καθημερινές διαμάχες ανάμεσα στο ζευγάρι, μπορεί να δημιουργήσουν σε ένα παιδί το αίσθημα της μοναξιάς και της ανασφάλειας. 

Η μετακόμιση είναι σημαντική αιτία άγχους, γιατί τα παιδιά πρέπει να αλλάξουν σχολείο, να αποχωριστούν τους φίλους τους, τη γειτονιά τους, πράγματα που τους προκαλούν σύγχυση και φόβο μπροστά στο νέο και άγνωστο που τους περιμένει.

 Η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ακόμη και κατοικίδιου ζώου, είναι αιτία που συμβάλλει στην εμφάνιση έντονου στρες.
Το πρόγραμμα των δραστηριοτήτων τους παίζει σημαντικό ρόλο, διότι αν είναι αρκετά πιεσμένο και τα παιδιά δεν έχουν χρόνο για παιχνίδι και ξεκούραση, τότε πιθανόν να κάνουν την εμφάνισή τους συναισθήματα άγχους και υπερέντασης.

 Επίσης τα συμπτώματα άγχους μπορούν να εμφανιστούν όταν οι ίδιοι οι γονείς θέτουν υπερβολικούς στόχους στα παιδιά, τα οποία στην προσπάθειά τους να αποφύγουν μια πιθανή απόρριψη, κάνουν τα πάντα για να τα καταφέρουν, με αποτέλεσμα να κορυφώνεται η αγωνία τους και η πίεση για την επιτυχία.

-Πώς το αντιμετωπίζουμε;
Οι τρόποι αντιμετώπισης του άγχους δεν εφαρμόζονται το ίδιο όλοι και σε όλους, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η προσωπικότητα του καθενός είναι διαφορετική. 

Το άγχος επιβαρύνει σημαντικά τον οργανισμό, γι’ αυτό αρχικά θα πρέπει να φροντίζουμε τα παιδιά να τρέφονται σωστά, να ξεκουράζονται επαρκώς και να κοιμούνται τις απαραίτητες ώρες.

 Να τα παροτρύνουμε σε σωματικές δραστηριότητες (π.χ. κολύμπι, ποδόσφαιρο, χορός) για εκτόνωση και χαλάρωση.

 Να τονώνουμε την αυτοεκτίμησή τους, την αυτοπεποίθησή τους και να αποφεύγουμε τη σύγκριση με άλλους.

 Να τους αφιερώνουμε την προσοχή που τους αξίζει και χρόνο (παιχνίδι, συζήτηση) για να νιώθουν ότι είμαστε δίπλα τους.

 Επίσης, καλό είναι να τα βοηθάμε να οργανώσουν το χρόνο τους, γιατί τα παιδιά δεν έχουν τόσο καλή αίσθηση του χρόνου όσο οι ενήλικες και δεν μπορούν να χειριστούν από μόνα τους την συσσώρευση πολλών δραστηριοτήτων.

 Ενισχύουμε τις φιλίες και με άλλα άτομα, ώστε να μπορεί να συζητάει και με κάποιον τρίτο. Μεγάλη σημασία έχει η σωματική επαφή. Αγκαλιάζουμε και αγγίζουμε τα παιδιά συχνά, προκειμένου να τα καθησυχάσουμε. 

Να τους αναφέρουμε ότι κι εμείς κάναμε λάθη ή αντιμετωπίσαμε αντίστοιχες δυσκολίες στην ηλικία τους και ότι τα ξεπεράσαμε. 

Τα μαθαίνουμε να χειρίζονται το θυμό τους.

 Η κριτική των άλλων, των δασκάλων, των συγγενών, των φίλων αποτελεί πηγή άγχους, ειδικά αν το παιδί δεν ξέρει πώς να την αντιμετωπίσει.

 Το δικαίωμα να λέει «όχι» όταν κάτι δεν του αρέσει, αλλά και το δικαίωμα να υπερασπίζεται τον εαυτό του, μειώνουν προβλήματα συμπεριφοράς και εκδήλωσης άγχους.

Πηγή:www.boro.gr