 |
| Άγαλμα προς τιμή του Λόρκα στην πλατεία Santa Ana στην Μαδρίτη |
Ο τάφος του Λόρκα δεν βρέθηκε ποτέ και αποτελεί ένα μυστήριο μέχρι σήμερα. Πολλοί ερευνητές υποθέτουν ότι πρέπει να είναι θαμμένος στον τόπο της εκτέλεσής του στα περίχωρα της Γρανάδας. Οι μέχρι τώρα ανασκαφές δεν έχουν αποδώσει. Στα τέλη του 2008 ο γνωστός Ισπανός δικαστής Μπαλτάθαρ Γκαρθόν άνοιξε το φάκελο Λόρκα και προχώρησε στις αναγκαίες ανακριτικές πράξεις για τη διαλεύκανση της δολοφονίας του.
Άλλωστε έχουν αναπτυχθεί κατά καιρούς διάφορες θεωρίες για τα κίνητρα που όπλισαν το χέρι των εκτελεστών του. Η κρατούσα άποψη υποστηρίζει ότι ο Λόρκα δολοφονήθηκε από φαλαγγίτες του Φράνκο, που δεν του συγχώρησαν τη συμπόρευσή του με το κυβερνόν Λαϊκό Μέτωπο (σοσιαλιστές, κομμουνιστές, αναρχικοί).
Στον αντίποδα, έχει διατυπωθεί η θεωρία ότι τα κίνητρα της εκτέλεσής του μπορεί να μην ήταν αμιγώς πολιτικά. Η δεδηλωμένη ομοφυλοφιλία του είχε ενοχλήσει πολλούς στη συντηρητική Ανδαλουσία και περισσότερο κάποιους συγγενείς του, που επιζητούσαν ένα τρόπο να ξεπλύνουν το οικογενειακό όνειδος. Όσοι ακολουθούν αυτή τη θεωρία στηρίζουν την άποψή τους και στο γεγονός ότι ο Λόρκα δεν είχε κομματικές συμπάθειες και διατηρούσε φιλίες με πρόσωπα και από τις δύο παρατάξεις, όπως με τον αρχηγό των φαλαγγιτών Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα, με τον οποίο συνήθιζε να γευματίζει κάθε Παρασκευή.
Βιογραφία
Γεννημένος (5 Ιουνίου 1898) σε μια οικογένεια μικρών γαιοκτημόνων στο χωριό Φουέντε Βακέρος, ο Λόρκα είναι από πολλές απόψεις ένα παιδί θαύμα, αν και δεν αρίστευσε ποτέ στο σχολείο — όχι λόγω ανικανότητας, αλλά λόγω της πολυπλοκότητας του χαρακτήρα του.
Το 1909 μετακομίζει με την οικογένειά του στη Γρανάδα, κοντά στην πόλη της Ανδαλουσίας, όπου σύντομα εμπλέκεται με τις δραστηριότητες των τοπικών καλλιτεχνικών ομάδων. Το πρώτο του λογοτεχνικό έργο, το «Εντυπώσεις και Τοπία», δημοσιεύεται το 1918, αλλά είχε επιτυχία μόνο σε τοπικό επίπεδο.
Το 1919 φτάνει στη Μαδρίτη για να συνεχίσει τις σπουδές του, κατοικώντας κοντά στην περίφημη Residencia de Estudiantes. Στο πανεπιστήμιο συνάπτει φιλία με τον Λουίς Μπουνιουέλ και τον Σαλβαδόρ Νταλί, όπως και με άλλες σημαντικές προσωπικότητες της ισπανικής ιστορίας. Μεταξύ αυτών και ο Γκρεγόριο Μαρτίνεθ Σιέρρα, ο διευθυντής τού Teatro Eslava, μετά από πρόσκλησή του οποίου ο Λόρκα γράφει και σκηνοθετεί το 1919-20, το πρώτο του έργο, «Τα μάγια της πεταλούδας», το οποίο όμως δεν είχε θετική αποδοχή.
Μέσα σε λίγα χρόνια ο Γκαρθία Λόρκα ανατρέπει τις αρχικές του αποτυχίες και γίνεται εξέχων μέλος της καλλιτεχνικής αβάν-γκαρντ της χώρας του. Δημοσιεύει επιπλέον ποιητικές συλλογές, μεταξύ των οποίων η συλλογή «Canciones» και η συλλογή «Τσιγγάνικο Τραγουδιστάρι», ίσως το πιο γνωστό του βιβλίο. Όσον αφορά το θέατρο, το έργο «Μαριάνα Πινέδα», με σκηνικά σχεδιασμένα από τον Νταλί, κάνει το ντεμπούτο του με μεγάλη επιτυχία στη Βαρκελώνη.
Ωστόσο, προς τα τέλη του 1929 ο Γκαρθία Λόρκα πέφτει θύμα μιας ολοένα και βαθύτερης κατάθλιψης, και αισθάνεται ενοχές για την ομοφυλοφιλία του, που καταφέρνει, όλο και λιγότερο, να κρύψει από φίλους και συγγενείς, ενώ αντίθετα η φήμη του για το «Τσιγγάνικο Τραγουδιστάρι» εξαπλώνεται ολοένα και πιο πολύ. Η οικογένειά, του βλέποντας την επιδείνωση της ψυχολογικής του κατάστασης, οργανώνει για αυτόν ένα ταξίδι στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με τη μυστική βοήθεια του Φερνάνδο Δε Λος Ριος, φίλου μέσω του οποίου κατάφερε να κερδίσει υποτροφία.
Αυτό το ταξίδι, και συγκεκριμένα η παραμονή του στη Νέα Υόρκη, όπου ο Φεδερίκο είναι φοιτητής για σύντομο χρονικό διάστημα στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια κατέχει μεγάλη σημασία στην ποιητική δραστηριότητα του Γκαρθία Λόρκα. Αυτό που πολλοί θεωρούν αριστούργημά του, δηλαδή το έργο «Ποιητής στη Νέα Υόρκη» επικεντρώνεται στην αλλοτρίωση του ανθρώπου όπως τη συναντάμε στη σύγχρονη κοινωνία και τους μηχανισμούς που επιτρέπουν σε λίγους να κυριαρχούν επί των πολλών. Ένα πρωτοποριακό έργο για τα δεδομένα του καλλιτεχνικού πανοράματος σε σύγκριση με τα υπόλοιπα της εποχής, όπως οι θεατρικές πράξεις που πραγματοποιεί αυτή την περίοδο, για παράδειγμα το «Έτσι πέρασαν πέντε χρόνια» και «Το κοινό», μόνο που αυτό θα δημοσιευθεί στα τέλη του δεκαετίας του 1970, αλλά ποτέ ολοκληρωμένο.
Μετά από μια σύντομη αλλά γεμάτη ένταση παραμονή στην Κούβα, η επιστροφή του στην Ισπανία του 1930, συμπίπτει με την πτώση της δικτατορίας του Πρίμο ντε Ριβέρα και την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Το 1931 ο Γκαρθία Λόρκα διορίζεται διευθυντής της εταιρείας Teatro Universitario la Barraca. Αυτή η εταιρεία, που ιδρύθηκε από τον Υπουργό Παιδείας, ανέλαβε την ευθύνη να διαδώσει τις θεατρικές παραγωγές τις στις πιο απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές της χώρας. Ο Γκαρθία Λόρκα δεν περιορίζεται στο να διευθύνει, αλλά είναι και ηθοποιός.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιοδείας με το «La Barraca» συγγράφει τα πιο γνωστά του θεατρικά έργα, επονομαζόμενα ως «αγροτική τριλογία», «Ματωμένος γάμος», η «Γέρμα» και «το Σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα».
Ξεσπάει ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος: ο Γκαρθία Λόρκα αναχωρεί από την Μαδρίτη για τη Γρανάδα με σκοπό να αποχαιρετίσει τον πατέρα του. Ωστόσο, ο Γκαρθία Λόρκα και ο κουνιάδος του, που ήταν και σοσιαλιστής δήμαρχος της Γρανάδα, συλλαμβάνονται ενώ βρίσκονταν στο σπίτι των Ροσάλες, φαλαγγιτών φίλων τους. Το ξημέρωμα της 19ης Αυγούστου 1936 στρατιωτικοί του πολιτικού κινήματος CEDA πυροβολούν τον Γκαρθία Λόρκα, λόγω των αριστερών φρονημάτων και της ομοφυλοφιλίας του, και τον ρίχνουν σε ανώνυμο τάφο στην περιοχή Fuentegrande de Alfacar στα περίχωρα του Βίθναρ κοντά στη Γρανάδα
Το 1919 φτάνει στη Μαδρίτη για να συνεχίσει τις σπουδές του, κατοικώντας κοντά στην περίφημη Residencia de Estudiantes. Στο πανεπιστήμιο συνάπτει φιλία με τον Λουίς Μπουνιουέλ και τον Σαλβαδόρ Νταλί, όπως και με άλλες σημαντικές προσωπικότητες της ισπανικής ιστορίας. Μεταξύ αυτών και ο Γκρεγόριο Μαρτίνεθ Σιέρρα, ο διευθυντής τού Teatro Eslava, μετά από πρόσκλησή του οποίου ο Λόρκα γράφει και σκηνοθετεί το 1919-20, το πρώτο του έργο, «Τα μάγια της πεταλούδας», το οποίο όμως δεν είχε θετική αποδοχή.
Μέσα σε λίγα χρόνια ο Γκαρθία Λόρκα ανατρέπει τις αρχικές του αποτυχίες και γίνεται εξέχων μέλος της καλλιτεχνικής αβάν-γκαρντ της χώρας του. Δημοσιεύει επιπλέον ποιητικές συλλογές, μεταξύ των οποίων η συλλογή «Canciones» και η συλλογή «Τσιγγάνικο Τραγουδιστάρι», ίσως το πιο γνωστό του βιβλίο. Όσον αφορά το θέατρο, το έργο «Μαριάνα Πινέδα», με σκηνικά σχεδιασμένα από τον Νταλί, κάνει το ντεμπούτο του με μεγάλη επιτυχία στη Βαρκελώνη.
Ωστόσο, προς τα τέλη του 1929 ο Γκαρθία Λόρκα πέφτει θύμα μιας ολοένα και βαθύτερης κατάθλιψης, και αισθάνεται ενοχές για την ομοφυλοφιλία του, που καταφέρνει, όλο και λιγότερο, να κρύψει από φίλους και συγγενείς, ενώ αντίθετα η φήμη του για το «Τσιγγάνικο Τραγουδιστάρι» εξαπλώνεται ολοένα και πιο πολύ. Η οικογένειά, του βλέποντας την επιδείνωση της ψυχολογικής του κατάστασης, οργανώνει για αυτόν ένα ταξίδι στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με τη μυστική βοήθεια του Φερνάνδο Δε Λος Ριος, φίλου μέσω του οποίου κατάφερε να κερδίσει υποτροφία.
Αυτό το ταξίδι, και συγκεκριμένα η παραμονή του στη Νέα Υόρκη, όπου ο Φεδερίκο είναι φοιτητής για σύντομο χρονικό διάστημα στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια κατέχει μεγάλη σημασία στην ποιητική δραστηριότητα του Γκαρθία Λόρκα. Αυτό που πολλοί θεωρούν αριστούργημά του, δηλαδή το έργο «Ποιητής στη Νέα Υόρκη» επικεντρώνεται στην αλλοτρίωση του ανθρώπου όπως τη συναντάμε στη σύγχρονη κοινωνία και τους μηχανισμούς που επιτρέπουν σε λίγους να κυριαρχούν επί των πολλών. Ένα πρωτοποριακό έργο για τα δεδομένα του καλλιτεχνικού πανοράματος σε σύγκριση με τα υπόλοιπα της εποχής, όπως οι θεατρικές πράξεις που πραγματοποιεί αυτή την περίοδο, για παράδειγμα το «Έτσι πέρασαν πέντε χρόνια» και «Το κοινό», μόνο που αυτό θα δημοσιευθεί στα τέλη του δεκαετίας του 1970, αλλά ποτέ ολοκληρωμένο.
Μετά από μια σύντομη αλλά γεμάτη ένταση παραμονή στην Κούβα, η επιστροφή του στην Ισπανία του 1930, συμπίπτει με την πτώση της δικτατορίας του Πρίμο ντε Ριβέρα και την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Το 1931 ο Γκαρθία Λόρκα διορίζεται διευθυντής της εταιρείας Teatro Universitario la Barraca. Αυτή η εταιρεία, που ιδρύθηκε από τον Υπουργό Παιδείας, ανέλαβε την ευθύνη να διαδώσει τις θεατρικές παραγωγές τις στις πιο απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές της χώρας. Ο Γκαρθία Λόρκα δεν περιορίζεται στο να διευθύνει, αλλά είναι και ηθοποιός.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιοδείας με το «La Barraca» συγγράφει τα πιο γνωστά του θεατρικά έργα, επονομαζόμενα ως «αγροτική τριλογία», «Ματωμένος γάμος», η «Γέρμα» και «το Σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα».
Ξεσπάει ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος: ο Γκαρθία Λόρκα αναχωρεί από την Μαδρίτη για τη Γρανάδα με σκοπό να αποχαιρετίσει τον πατέρα του. Ωστόσο, ο Γκαρθία Λόρκα και ο κουνιάδος του, που ήταν και σοσιαλιστής δήμαρχος της Γρανάδα, συλλαμβάνονται ενώ βρίσκονταν στο σπίτι των Ροσάλες, φαλαγγιτών φίλων τους. Το ξημέρωμα της 19ης Αυγούστου 1936 στρατιωτικοί του πολιτικού κινήματος CEDA πυροβολούν τον Γκαρθία Λόρκα, λόγω των αριστερών φρονημάτων και της ομοφυλοφιλίας του, και τον ρίχνουν σε ανώνυμο τάφο στην περιοχή Fuentegrande de Alfacar στα περίχωρα του Βίθναρ κοντά στη Γρανάδα
Έργα του
Ποίηση
Divan del tamarit
Ντουέντε
Poeta en Nueva York (Ποιητής στη Νέα Υόρκη), Μετάφραση Βασίλη Λαλιώτη, εκδ. «Σμίλη», 1994
Llanto por Ignacio Sánchez Mejías (Μοιρολόι για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας), Μετάφ. Μάριος Λαέρτης, εκδ. «Εκλεκτά Έργα», 1971
Sonetos del amor oscuro (Σονέτα του σκοτεινού έρωτα)
Romancero gitano (Τσιγγάνικο τραγουδιστάρι)
Oda a Salvador Dalí (Ωδή στον Σαλβαντόρ Νταλί)
Ποιητικά άπαντα (Τόμοι Α, Β)
Ποίηση
Divan del tamarit
Ντουέντε
Poeta en Nueva York (Ποιητής στη Νέα Υόρκη), Μετάφραση Βασίλη Λαλιώτη, εκδ. «Σμίλη», 1994
Llanto por Ignacio Sánchez Mejías (Μοιρολόι για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας), Μετάφ. Μάριος Λαέρτης, εκδ. «Εκλεκτά Έργα», 1971
Sonetos del amor oscuro (Σονέτα του σκοτεινού έρωτα)
Romancero gitano (Τσιγγάνικο τραγουδιστάρι)
Oda a Salvador Dalí (Ωδή στον Σαλβαντόρ Νταλί)
Ποιητικά άπαντα (Τόμοι Α, Β)
Θεατρικά
El maleficio de la mariposa (Τα Μάγια της Πεταλούδας, 1920) ― ελλην.μετάφρ.Ιουλία Ιατρίδη ("Δωδώνη")
Los títeres de Cachiporra (Οι Φασουλήδες του Κατσιπόρα, 1922-25) ― ελλην.μετάφρ.Ιουλία Ιατρίδη με τον τίτλο Δόν Κριστομπίτα και δόνια Ροζίτα ("Δωδώνη"), ισπανική προφορά: Ροσίτα
Mariana Pineda (Μαριάνα Πινέδα, 1923-25)
La zapatera prodigiosa (Η θαυμαστή μπαλωματού, 1926-1930) ― ελλην.μετάφρ.Αλέξης Σολομός («Δωδώνη»)
El publico (Το κοινό, 1929-30)
Así que pasen cinco años (Έτσι πέρασαν πέντε χρόνια, 1930)
Amor de don Perlimplín con Belisa en su jardín (Ο έρωτας του δον Περλιμπλίν με την Μπελίζα στον κήπο του, 1933) ― ελλην.μετάφρ.Μάριος Λαέρτης ("Εκλεκτά Έργα")
Bodas de sangre (Ματωμένος Γάμος, 1933) ― ελλην.μετάφρ.Νίκος Γκάτσος ("Ίκαρος")
Yerma (Γέρμα, 1934) ― ελλην.μετάφρ.Μάριος Λαέρτης ("Εκλεκτά Έργα")
Doña Rosita la soltera (Δόνια Ροζίτα η ανύπαντρη, 1935), ισπανική προφορά: Ροσίτα
La casa de Bernarda Alba (Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, 1936) ― ελλην.μετάφρ.Μάριος Λαέρτης ("Εκλεκτά Έργα").
Σενάρια
Ταξίδι στη σελήνη (περιέχει το σενάριο Ταξίδι στη σελήνη - Viaje a la luna (1929) του Λόρκα)
Aκολουθεί το Νανούρισμα από τον "Ματωμένο Γάμο" του Λόρκα. Ηχογράφηση για το ραδιόφωνο 1955. Μουσική Μάνος Χατζηδάκις.
Ακολουθεί το πανέμορφο τραγούδι "Δείτε τη Λόλα" σε ποίηση Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα με την πάντα αισθησιακή φωνή του Γιάννη Πουλόπουλου.
ΠΗΓΕΣ: http://www.sansimera.gr/articles/661#ixzz3jD1XxX2x, www.google.gr, www.youtube.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου