"ΔΑΚΡΥΑ ΜΑΣΤΙΧΑΣ"

Το δέντρο που πληγώναμε: διαβάζουμε για την ιστορία του αρωματικού ελληνικού θησαυρού που πλέον έχει το δικό του μουσείο στη Χίο

 

Γράφει η Λένα Λυδάκη

Μαστίχα ονομάζεται η αρωματική φυσική ρητίνη που εξάγεται από το μαστιχόδεντρο (Pistacia lentiscus var. chia). Το Μουσείο Μαστίχας Χίου δεν θα μπορούσε να ανοίξει πουθενά αλλού παρά από τα Μαστιχοχώρια, στη νότια πλευρά του νησιού, εκεί που γίνεται η πραγματική καλλιέργεια, το «κέντημα» των δέντρων (η διαδικασία τραυματισμού του φλοιού με το κεντητήρι, ένα μικρό αιχμηρό εργαλείο) και τελικά το δάκρυσμα της πολύτιμης μαστίχας.

 Παράδοση: Από την περίοδο του 3ου αιώνα χρονολογείται πάντως η καλλιέργεια του φυτού στο νησί. Οι ελάχιστες βροχοπτώσεις, η μεγάλη ηλιοφάνεια και η ασβεστολιθική σύσταση του εδάφους, αποτελούν το ιδανικό περιβάλλον ευδοκίμησης του φυτού. Οι κάτοικοι των 24 χωριών την άνοιξη καλλιεργούν τα χωράφια τους κλαδεύοντας τους σκίνους από το Δεκέμβρη, μέχρι τις 20 Μαρτίου. 

Το κλάδεμα γίνεται για να δοθεί το κατάλληλο σχήμα στο σκίνο, ώστε να αερίζεται και να φωτίζεται σωστά. Προς τα τέλη του Μαΐου φτιάχνουν τους σκίνους καθαρίζοντας το μέρος γύρω από τη βάση του κορμού τους, το λεγόμενο τραπέζιο, από τα χόρτα και τα φύλλα ενώ τον Ιούνιο αρχίζει η εντατική προετοιμασία των σκίνων. Κατά τον μήνα Ιούλιο οι αγρότες αρχίζουν να ρίχνουν ασπρόχωμα στα τραπέζια των σκίνων, το οποίο ασπρόχωμα,το προμηθεύονται από την Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου (ΕΜΧ) σε αντίθεση με τα παλαιότερα χρόνια, που οι άνθρωποι το έβγαζαν από την γη, σκαλίζοντας ανάμεσα από τις πέτρες. 

Μετά τις 15 Ιουλίου αρχίζουν το κέντημα δηλαδή χαράζουν το μαστιχόδεντρο για να δακρύσει. 

Αυτή η διαδικασία, που ολοκληρώνεται στα τέλη του Αυγούστου, γίνεται με τα χέρια, τις πρώτες πρωινές ώρες. Στα μέσα του Σεπτέμβρη αρχίζει το μάζεμα της μαστίχας. Στις αρχές του Νοέμβρη οι γεωργοί τοποθετούν τα μαστίχια μέσα σε βαρέλι με νερό για να αρχίσει ο καθαρισμός τους. Τέλος λιπαίνουν τα χωράφια και συνεχίζουν με το καθάρισμα της μαστίχας. 

Οφέλη: Έρευνες έχουν δείξει ότι η ρητίνη που βγαίνει από τα μαστιχόδενδρα περιέχει ουσίες με αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση. Ανιχνεύθηκαν, επίσης, πολυφαινόλες με ισχυρές αντιοξειδωτικές ενώσεις, που προστατεύουν από τις ελεύθερες ρίζες, στις οποίες οφείλονται ασθένειες όπως οι καρδιοπάθειες, αλλά και η γήρανση του δέρματος. Η μαστίχα αποτελεί «φάρμακο» για το πεπτικό - την πρόληψη και τη θεραπεία παθήσεων του πεπτικού συστήματος.

 Χρήση: Η μαστίχα από την αρχαιότητα είχε πολλές χρήσεις. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν γνωστό για τις ιατροφαρμακευτικές του ιδιότητες. Οι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν για την ταρίχευση των νεκρών. Οι Ρωμαίοι και οι Τούρκοι έφτιαχναν οδοντογλυφίδες από ξύλο σκίνου για να καθαρίζουν και να λευκαίνουν τα δόντια τους αλλά και να αρωματίζεται η αναπνοή τους. Το 2015 αναγνωρίστηκε ως φυσικό φάρμακο. 

Στο Μουσείο: Στη μόνιμη έκθεση του μαθαίνουμε τα πάντα για το σχίνο, τη μαστίχα και τη ρητίνη. Ανακαλύπτουμε την παραδοσιακή τεχνογνωσία της μαστιχοκαλλιέργειας και παρατηρούμε πώς διαμόρφωσε ιστορικά το τοπίο της τοπικής κοινωνίας. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στις χρήσεις με τις οποίες η μαστίχα σήμερα ταξιδεύει σε όλον τον κόσμο. Η μουσειακή εμπειρία ολοκληρώνεται στην υπαίθρια έκθεση, στην ερχόμαστε σε επαφή με το φυτό και το φυσικό περιβάλλον του. Παράλληλα λειτουργεί η Αίθουσα Σχίνος, με περιοδικές εκθέσεις.

 Info: Μουσείο Μαστίχας Χίου, Πυργί, Θέση Ράχη (Τεπέκι) 

Πηγή: www.doctv.gr