Αναστασία Βλάχου
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ;
Η "Διαφοροποιημένη Διδασκαλία":
δεν είναι μια συγκεκριμένη στρατηγική, είναι μία συνεχής διαδικασία που επιτρέπει στον εκπαιδευτικό να χρησιμοποιεί όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά ένα εύρος εκπαιδευτικών προσεγγίσεων και στρατηγικών διδασκαλίας, και έχει ως στόχο την πρόσβαση στη γνώση και την πρόοδο όλων των μαθητών της τάξης (με &χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες).
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΘΕΙ;
Α) ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Β) Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Γ) ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ
Δ) Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ
ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ «ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗΣ ΤΑΞΗΣ»
1. Οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν στις δραστηριότητες της τάξης.
2. Οι μαθητές "εξερευνούν"/προσεγγίζουν το μάθημα (ή το διδακτικό αντικείμενο) με
διαφορετικούς τρόπους.
3. Στους μαθητές δίνεται η δυνατότητα να δείχνουν το τι έχουν μάθει με διαφορετικούς τρόπους.
4. Εκτιμώνται οι «εκτός-σχολείου» εμπειρίες των μαθητών.
5. Το περιεχόμενο της μάθησης και οι τρόποι αξιολόγησης έχουν από πριν οριστεί ξεκάθαρα.
6. Τα μαθήματα σχεδιάζονται με βάση ξεκάθαρους, εφικτούς μαθησιακούς στόχους σύμφωνα με
τα ενδιαφέροντα, τα μαθησιακά στυλ και την ετοιμότητα των μαθητών.
7. Το έργο (ή γνώση) προσεγγίζεται ως «μέσο» και όχι ως «αυτοσκοπός».
8. Η αξιολόγηση ενός έργου (ή της γνώσης) γίνεται αφού οι μαθητές είχαν την δυνατότητα να
φτάσουν/να κατακτήσουν στους μαθησιακούς στόχους.9. Κυριαρχεί το πνεύμα της συνεργασίας.
10. Πραγματοποιείται σύνθεση διαφορετικών διδακτικών προσεγγίσεων: με όλη την τάξη,
ομαδοσυνεργατικά, ανα-ζεύγη ή/και εξατομικευμένα.
11. Ο μαθητής είναι το κέντρο όλων των δραστηριοτήτων.
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Η διαφοροποίηση του περιεχομένου της διδασκαλίας γίνεται με βάση:
τις υπάρχουσες δεξιότητες των μαθητών,
τις μαθησιακές τους ανάγκες,
τα ενδιαφέροντα τους,
τα στυλ μάθησης,
την ετοιμότητα,
το ρυθμό κάλυψης της διδακτέας ύλης,
ίδιο περιεχόμενο ανά ζεύγη μαθητών (ανατροφοδότηση, εστιασμός/συγκεκριμένη ανάλυση
της δυσκολίας, συζήτηση για αδυναμίες και δυνατότητες, υποστηρικτικό κλίμα, απαιτούμενες
γλωσσικές και μη γλωσσικές δεξιότητες για βοήθεια του άλλου, δεξιότητες "διδασκαλίας":
(1) δείχνω/εξηγώ, (2) κάνουμε κάτι μαζί, (3) καθοδηγώ, (4) παρακινώ/προτρέπω/ενθαρρύνω,
(5) επιδοκιμάζω
διαφοροποίηση στον ρυθμό κάλυψης της διδακτέας ύλης, αναδιάρθρωση της διάταξης της
ύλης, απλούστευση ή εμπλουτισμός των κειμένων.
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
διαφοροποίηση της διαδικασίας της διδασκαλίας αφορά:
στη χρήση διαφορετικών εγχειριδίων, βιβλίων, εποπτικού υλικού,
στη χρήση διαφορετικών στρατηγικών διδασκαλίας,
στη χρήση λεξιλογικών λιστών,
στην πολύ-αισθητηριακή παρουσίαση ιδεών (ή και εννοιών) δηλαδή οπτικά, ακουστικά,
απτικά,
στην παρουσίαση ιδεών (ή και εννοιών) δίνοντας έμφαση σε διαφορετικά μαθησιακά
μοντέλα
στην αξιοποίηση των συνομηλίκων για την ανάγνωση ενός κειμένου στους συμμαθητές τους,
στην εργασία σε μικρές ομάδες,
στη χρήση προσωπικών συμβολαίων ως προς το τι θα μάθει ο μαθητής, πως θα το μάθει, σε τι
χρονικό διάστημα και πως θα αξιολογηθεί,
στην οργάνωση ακαδημαϊκών παιχνιδιών,
στη χρήση φυλλαδίων όπου θα αναφέρονται οι απαντήσεις με στόχο την αυτό-αξιολόγηση,
στην δημιουργία κέντρων ενδιαφέροντος,
στην προσαρμογή στρατηγικών διδασκαλίας (π.χ. σαφής διατύπωση των στόχων, χρήση
οργανογράμματος στην αρχή της διδασκαλίας, βήμα-βήμα παρουσίαση της ύλης,
μοντελοποίηση, παρουσίαση αφηρημένων εννοιών με χειροπιαστά παραδείγματα-
οπτικοποιημένα, πολυδιάστατη πολυαισθητηριακή παρουσίαση πληροφοριών -πίνακες,
γραφικές παραστάσεις, εννοιολογικοί χάρτες, διαγράμματα ροής, εργαστηριακές ασκήσεις-,
σύνοψη των βασικών σημείων του μαθήματος, παραγωγή σημειώσεων, αύξηση του χρόνου
αναμονής, ισορροπία στα θετικά και αρνητικά σημεία της ανατροφοδότησης, δυνατότητα
επιλογής από τους μαθητές, κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό κ.λ.π.).
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ
-η τάξη ως σύνολο (Άμεση Διδασκαλία, Μαθησιακός Κύκλος, Κύκλος Ανασκόπησης: ποιος ήταν ο
μαθησιακός στόχος, τι μάθαμε, ποιοι είναι οι καινούργιοι στόχοι ή δυνατότητες/αδυναμίες)
-ανα-ζεύγη
-ομαδοσυνεργατική
-εξατομικευμένη
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΤΕΛΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Η αξιολόγηση περιλαμβάνει δύο στάδια:
Α) Την προ-αξιολόγηση η οποία αφορά στο:
1. Τι γνωρίζουν ήδη οι μαθητές για το θέμα που θα διδαχτούν;
2. Ποιες έννοιες οι μαθητές έχουν κατανοήσει και τι δεξιότητες έχουν αναπτύξει σχετικά με το
θέμα που θα διδαχθούν;
3. Τι επιπλέον δραστηριότητες απαιτούνται για να αναπτύξουν οι μαθητές τις απαιτούμενες
δεξιότητες;
4. Τι απαιτεί «ξανά»διδασκαλία;
5. Τι περιοχές ενδιαφερόντων και συναισθημάτων αναπτύσσονται σε συγκεκριμένες θεματικές
ενότητες;
6. Πως μπορούν να δημιουργηθούν ευέλικτες ομάδες?
Β) Την αξιολόγηση του «τελικού προϊόντος» όπου είναι σημαντικό:
1. Να συγκρίνετε την επίδοση του μαθητή με βάση συγκεκριμένα-καθορισμένα κριτήρια και
όχι με τους υπόλοιπους μαθητές.
2. Οι μαθητές να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία της αξιολόγησης.
3. Η αξιολόγηση να αποτελεί μέρος της διδασκαλίας και του αναλυτικού προγράμματος
85
Υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας της αξιολόγησης όταν ο μαθητής είναι
ενήμερος σχετικά με:
1 τους μαθησιακούς στόχους,
1 τα κριτήρια επιτυχίας του μαθησιακού στόχου,
1 τις δραστηριότητες αξιολόγησης και
1 τα κριτήρια επιτυχίας για τις δραστηριότητες αξιολόγησης.
Θα πρέπει να γίνεται προσαρμογή στην αξιολόγηση:
1 ως προς το χρόνο,
1 ως προς την έκταση ή τον αριθμό των ερωτήσεων,
1 ως προς το χώρο,
1 ως προς την μορφή των απαντήσεων,
1 ως προς την παρουσίαση των θεμάτων,
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Πρόκειται για την πιο σημαντική δεξιότητα που θα πρέπει να κατέχει ο "Εκπαιδευτικός" καθώς τον
βοηθά να αποφασίσει πως θα επιλέξει και θα οργανώσει τις μαθησιακές εμπειρίες με στόχο τη
μεγιστοποίηση της επίδοσης και της ικανοποίησης τόσο του ίδιου όσο και των μαθητών του.
Ο "Εκπαιδευτικός" που σχεδιάζει:
αισθάνεται πιο σίγουρος,
τείνει να είναι πιο δημιουργικός στην επιλογή αποτελεσματικών στρατηγικών διδασκαλίας
ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες των μαθητών του,
κάνει καλή διαχείριση της τάξης,
λαμβάνει υπόψη την ετερογένεια των μαθητών του ως προς το υπόβαθρο των γνώσεων, τα
ενδιαφέροντα, τα μαθησιακά προφίλ και τις ικανότητες τους,
αυξάνει το ενδιαφέρον και την ικανοποίηση των μαθητών του ως προς τα μαθησιακά
αντικείμενα,
αξιοποιεί ποιοτικά το χρόνο διδασκαλίας και μειώνει τον 'χαμένο' χρόνο και
διδάσκει με στόχο.
Βήματα και προσδιοριστικές ερωτήσεις που βοηθούν τον εκπαιδευτικό κατά τη διάρκεια του
σχεδιασμού της διαφοροποιημένης διδασκαλίας:
ΒΗΜΑ 1: ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (ΕΝΝΟΙΑ/ΑΡΧΗ)
- Έχετε αρκετές πληροφορίες για το θέμα που επιλέξατε να διδάξετε;
- Οι πληροφορίες που έχετε συγκεντρώσει σχετίζονται άμεσα με το θέμα; (διαχωρισμός των
κύριων και των σχετικών πληροφοριών από τις δευτερεύουσες και τις λιγότερο σχετικές)
- Το επίπεδο δυσκολίας των πληροφοριών ανταποκρίνεται στην αναπτυξιακή ηλικία των
μαθητών σας;
- Ποιες είναι οι διαφορετικές πτυχές ή διαστάσεις του θέματος; Μπορείτε να τις
χαρτογραφήσετε;
- Αποφασίστε αν θέλετε όλοι οι μαθητές σας να παράγουν το ίδιο αποτέλεσμα ή να έχετε
διαφορετικά αποτελέσματα από διαφορετικές ομάδες μαθητών ή διαφορετικούς μαθητές.
ΒΗΜΑ 2: ΠΡΟ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (Συγκεντρώστε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες
σχετικά με το τι γνωρίζουν ήδη οι μαθητές σας)
- Το θέμα που επιλέξατε να διδαχθούν οι μαθητές σας έχει διδαχθεί σε προηγούμενη σχολική
χρονιά; Αν ναι σε ποιο βαθμό;
- Αποφασίστε με ποιο τρόπο θα αξιολογήσετε την προϋπάρχουσα γνώση, τη κατανόηση και
τις δεξιότητες σχετικά με το θέμα.
- Έχουν οι μαθητές σας το υπόβαθρο που απαιτείται για την κατανόηση του θέματος; Αν όχι
τι δραστηριότητες μπορείτε να σχεδιάσετε για να διευρύνετε την κατανόηση των μαθητών
σας πριν την εφαρμογή της κύριας δραστηριότητας;
- Τι παιδαγωγικό υλικό ή μέσα διδασκαλίας χρειάζεσθε;
ΒΗΜΑ3: ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΓΙΑ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
- Οι στόχοι που έχετε θέσει, δηλαδή οι προσδοκίες σας, είναι ρεαλιστικές και εφικτές;
- Πως θα τους επικοινωνήσετε στους μαθητές σας;
- Είναι οι στόχοι, και το ακόλουθο περιεχόμενο τους, κατάλληλοι για όλους τους μαθητές; Αν
όχι τι είδους προσαρμογές σκοπεύετε να σχεδιάσετε για να ανταποκριθείτε στις
εξατομικευμένες ανάγκες των παιδιών που πιθανόν χρειάζονται μεγαλύτερη στήριξη;
- Πως σκοπεύετε να διευρύνετε την εργασία (το έργο) για εκείνους τους μαθητές που έχουν
ήδη μεγαλύτερες ικανότητες (βαθύτερη κατανόηση);
- Σκοπεύετε να εισάγετε καινούργιο περιεχόμενο ή την ανάπτυξη καινούργιων δεξιοτήτων;
Αν δεν εισάγετε κάτι "καινούργιο", η δραστηριότητα που σχεδιάζετε να εφαρμόσετε
ενισχύει τις προηγούμενες δραστηριότητες?
- Τι είδους δεξιότητες και στάσεις στοχεύετε να ενθαρρύνετε (για να χρησιμοποιήσει και να
αναπτύξει ο μαθητής);
- Η δραστηριότητα που σχεδιάζετε θα εμπεριέχει συγκεκριμένες δεξιότητες ενός
συγκεκριμένου μαθήματος (ενότητας) του αναλυτικού προγράμματος ή θα εμπεριέχει
διαθεματικές δεξιότητες;
- Οι στόχοι σας είναι γραμμένοι έτσι ώστε να είναι κατανοητοί από τους μαθητές (γλώσσα
των παιδιών);
ΒΗΜΑ 4: ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ "ΔΕΙΚΤΩΝ" ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
- Προσδιορίστε τους τρόπους αξιολόγησης της επίδοσης (προσπάθειας) των μαθητών σας
(π.χ. Παρατήρηση; Αξιολόγηση του τελικού προϊόντος; Αξιολόγηση των δεξιοτήτων που
χρησιμοποίησαν κατά τη διαδικασία; Συζήτηση;)
- Πώς θα "επικοινωνήσετε" τους δείκτες αξιολόγησης στους μαθητές σας;
ΒΗΜΑ5: ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΕ ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΘΕΙ
- Μπορείτε να διαφοροποιήσετε: το περιεχόμενο, το έργο/ δραστηριότητα/-ες, την οργάνωση
της τάξης, το τελικό προϊόν.
ΒΗΜΑ6: ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΕ ΠΩΣ ΣΚΟΠΕΥΕΤΕ ΝΑ ΕΙΣΑΓΕΤΕ ΤΟ
«ΜΑΘΗΜΑ/ΘΕΜΑ/ΕΝΝΟΙΑ/ΔΡΑΤΗΡΙΟΤΗΤΑ»
- Αποφασίστε ποιον θεωρείτε ως τον καλύτερο τρόπο να εισάγετε το μάθημα/θέμα (Σε όλη
την τάξη; Σε μικρές ομάδες; Εξατομικευμένα; Σε ζευγάρια;).
- Αν το μάθημα/θέμα συνδέεται με προηγούμενες δραστηριότητες, με ποιον τρόπο θα φανεί
η σύνδεση κατά τη διδασκαλία σας (Γρήγορη αναθεώρηση των κύριων εννοιών; Χρήση
συγκεκριμένου τύπου ερωτήσεων; Χρήση ενός τεστ; Δραστηριότητες εφαρμογής;
Συνδυασμός όλων των παραπάνω;).
- Τι πιστεύετε ότι χρειάζεται να οργανωθεί και να προετοιμαστεί για τη διεξαγωγή αυτής της
δραστηριότητας;
- Η διάρκεια της δραστηριότητας είναι λογική;
- Είναι ξεκάθαρο σε εσάς αλλά και στους μαθητές σας το πώς ο συγκεκριμένος τρόπος
εισαγωγής θα σας οδηγήσει στην ανάπτυξη του κυρίου μέρους του μαθήματος;
ΒΗΜΑ7: ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΕ ΤΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΤΕ
- Πως θα οργανώσετε την τάξη; Ανεξάρτητη εργασία; Συνεργατική εργασία σε ομάδες;
Εργασία ανά ζεύγη; Συνδυασμός των παραπάνω;
- Τι στρατηγικές διδασκαλίας μπορείτε να χρησιμοποιήσετε;
ΒΗΜΑ 8: ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΕ ΤΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΤΕ
- Τι είδους ευκαιρίες παρέχετε στους μαθητές σας για να δείξουν τι έχουν μάθει;
- Ποιες στρατηγικές καταγραφής θεωρείτε κατάλληλες; Σημαντικό, πριν αποφασίσετε τι
στρατηγικές καταγραφής θα χρησιμοποιήσετε ξανασκεφτείτε τους μαθησιακούς στόχους
που θέσατε και μετά αποφασίστε τι θα θέλατε να δείτε ως αποτέλεσμα.
ΒΗΜΑ 9: ΕΛΕΓΧΟΣ & ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ
- Πως μπορεί αυτό να γίνει;
Συζήτηση (Ο μαθητής σε ένα ζεύγος ή ο μαθητής σε μία ομάδα ή ο μαθητής στην τάξη).
Μελέτη ξανά του κεντρικού κειμένου/απόσπασμα βιβλίου.
Χρήση παιχνιδιών.
Γραπτή άσκηση.
- Μήπως ο μαθητής χρειάζεται επιπλέον μικρής-έκτασης δραστηριότητες για να ενισχυθεί το
κατακτηθέν περιεχόμενο;
- Αν ναι, οι δραστηριότητες αυτές πώς μπορούν να οργανωθούν; (Υποστήριξη ομάδας
συμμαθητών, άλλος ενήλικας ως βοηθός μάθησης).
ΒΗΜΑ 10: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ / ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ
ΜΑΘΗΣΗΣ
Συζήτηση με τους μαθητές
- Επιτεύχθηκαν οι μαθησιακοί στόχοι από την ομάδα (κοινωνικοί & ακαδημαϊκοί);
- Ποιες είναι οι αποδείξεις της επιτυχίας;
- Πως η επιτυχία/αποτελεσματικότητα μπορεί να καταγραφεί;
- Ποιες φάσεις/στάδια οδήγησαν στο τελικό προϊόν;
- Λειτούργησε καλά η ομάδα;
- Συμμετείχαν όλοι οι μαθητές;
- Υπήρξαν συγκρούσεις; Πως αντιμετωπίστηκαν;
- Τι είδους υποστήριξη δόθηκε στην ενδο-ομάδα;
Για τον εκπαιδευτικό
- Επιτεύχθηκαν οι προ-καθορισμένοι στόχοι; Από που/τι το καταλαβαίνετε;
- Ήταν οι στόχοι κατάλληλοι για τους μαθητές; (Για όλους τους μαθητές;)
- Τι αποδείξεις επιτυχίας/αποτελεσματικότητας έχετε;
- Πώς καταγράψατε τις παρατηρήσεις σας;
- Οι παρατηρήσεις σας, σας βοηθούν για μελλοντικούς σχεδιασμούς;
- Ήταν το μαθησιακό περιβάλλον "θετικός αγωγός" στην προώθηση της μάθησης;
- Λειτούργησε η ομάδα (η δυναμική της ομάδας) καλά;
- Ήταν η υποστήριξή σας (σε συγκεκριμένους μαθητές ή ομάδες) κατάλληλη και επαρκής;
- Ενθαρρύνατε τους μαθητές σας; Αν ναι με ποιους τρόπους;
- Υπήρχε αναντιστοιχία μεταξύ των γλωσσικών/ενννοιολογικών απαιτήσεων του έργου και
των δυνατοτήτων/επίπεδο ανάπτυξης των μαθητών;
- Με ποιον τρόπο υποστηρίξατε αυτούς τους μαθητές;
- Υπήρξαν μαθητές που απέτυχαν σε αυτή τη δραστηριότητα/έργο; Πως; Γιατί;
- Τι είδους προσαρμογές απαιτούνται σε μελλοντικές δραστηριότητες;
- Είχατε τη δυνατότητα (μπορέσατε) να καταγράψετε μικρές "προσαυξήσεις" στη διαδικασία
μάθησης των παιδιών?
- Πως θα μεταφέρετε αυτές τις πληροφορίες στο παιδί; Στους γονείς; Στους συναδέλφους;
Απόσπασμα από ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ, ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΒΛΑΧΟΥ
Διαβάστε όλο το άρθρο για τη διαφοροποιημένη διδασκαλία στη σελ.82-89
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ;
Η "Διαφοροποιημένη Διδασκαλία":
δεν είναι μια συγκεκριμένη στρατηγική, είναι μία συνεχής διαδικασία που επιτρέπει στον εκπαιδευτικό να χρησιμοποιεί όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά ένα εύρος εκπαιδευτικών προσεγγίσεων και στρατηγικών διδασκαλίας, και έχει ως στόχο την πρόσβαση στη γνώση και την πρόοδο όλων των μαθητών της τάξης (με &χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες).
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΘΕΙ;
Α) ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Β) Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Γ) ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ
Δ) Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ
ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ «ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗΣ ΤΑΞΗΣ»
1. Οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν στις δραστηριότητες της τάξης.
2. Οι μαθητές "εξερευνούν"/προσεγγίζουν το μάθημα (ή το διδακτικό αντικείμενο) με
διαφορετικούς τρόπους.
3. Στους μαθητές δίνεται η δυνατότητα να δείχνουν το τι έχουν μάθει με διαφορετικούς τρόπους.
4. Εκτιμώνται οι «εκτός-σχολείου» εμπειρίες των μαθητών.
5. Το περιεχόμενο της μάθησης και οι τρόποι αξιολόγησης έχουν από πριν οριστεί ξεκάθαρα.
6. Τα μαθήματα σχεδιάζονται με βάση ξεκάθαρους, εφικτούς μαθησιακούς στόχους σύμφωνα με
τα ενδιαφέροντα, τα μαθησιακά στυλ και την ετοιμότητα των μαθητών.
7. Το έργο (ή γνώση) προσεγγίζεται ως «μέσο» και όχι ως «αυτοσκοπός».
8. Η αξιολόγηση ενός έργου (ή της γνώσης) γίνεται αφού οι μαθητές είχαν την δυνατότητα να
φτάσουν/να κατακτήσουν στους μαθησιακούς στόχους.9. Κυριαρχεί το πνεύμα της συνεργασίας.
10. Πραγματοποιείται σύνθεση διαφορετικών διδακτικών προσεγγίσεων: με όλη την τάξη,
ομαδοσυνεργατικά, ανα-ζεύγη ή/και εξατομικευμένα.
11. Ο μαθητής είναι το κέντρο όλων των δραστηριοτήτων.
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Η διαφοροποίηση του περιεχομένου της διδασκαλίας γίνεται με βάση:
τις υπάρχουσες δεξιότητες των μαθητών,
τις μαθησιακές τους ανάγκες,
τα ενδιαφέροντα τους,
τα στυλ μάθησης,
την ετοιμότητα,
το ρυθμό κάλυψης της διδακτέας ύλης,
ίδιο περιεχόμενο ανά ζεύγη μαθητών (ανατροφοδότηση, εστιασμός/συγκεκριμένη ανάλυση
της δυσκολίας, συζήτηση για αδυναμίες και δυνατότητες, υποστηρικτικό κλίμα, απαιτούμενες
γλωσσικές και μη γλωσσικές δεξιότητες για βοήθεια του άλλου, δεξιότητες "διδασκαλίας":
(1) δείχνω/εξηγώ, (2) κάνουμε κάτι μαζί, (3) καθοδηγώ, (4) παρακινώ/προτρέπω/ενθαρρύνω,
(5) επιδοκιμάζω
διαφοροποίηση στον ρυθμό κάλυψης της διδακτέας ύλης, αναδιάρθρωση της διάταξης της
ύλης, απλούστευση ή εμπλουτισμός των κειμένων.
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
διαφοροποίηση της διαδικασίας της διδασκαλίας αφορά:
στη χρήση διαφορετικών εγχειριδίων, βιβλίων, εποπτικού υλικού,
στη χρήση διαφορετικών στρατηγικών διδασκαλίας,
στη χρήση λεξιλογικών λιστών,
στην πολύ-αισθητηριακή παρουσίαση ιδεών (ή και εννοιών) δηλαδή οπτικά, ακουστικά,
απτικά,
στην παρουσίαση ιδεών (ή και εννοιών) δίνοντας έμφαση σε διαφορετικά μαθησιακά
μοντέλα
στην αξιοποίηση των συνομηλίκων για την ανάγνωση ενός κειμένου στους συμμαθητές τους,
στην εργασία σε μικρές ομάδες,
στη χρήση προσωπικών συμβολαίων ως προς το τι θα μάθει ο μαθητής, πως θα το μάθει, σε τι
χρονικό διάστημα και πως θα αξιολογηθεί,
στην οργάνωση ακαδημαϊκών παιχνιδιών,
στη χρήση φυλλαδίων όπου θα αναφέρονται οι απαντήσεις με στόχο την αυτό-αξιολόγηση,
στην δημιουργία κέντρων ενδιαφέροντος,
στην προσαρμογή στρατηγικών διδασκαλίας (π.χ. σαφής διατύπωση των στόχων, χρήση
οργανογράμματος στην αρχή της διδασκαλίας, βήμα-βήμα παρουσίαση της ύλης,
μοντελοποίηση, παρουσίαση αφηρημένων εννοιών με χειροπιαστά παραδείγματα-
οπτικοποιημένα, πολυδιάστατη πολυαισθητηριακή παρουσίαση πληροφοριών -πίνακες,
γραφικές παραστάσεις, εννοιολογικοί χάρτες, διαγράμματα ροής, εργαστηριακές ασκήσεις-,
σύνοψη των βασικών σημείων του μαθήματος, παραγωγή σημειώσεων, αύξηση του χρόνου
αναμονής, ισορροπία στα θετικά και αρνητικά σημεία της ανατροφοδότησης, δυνατότητα
επιλογής από τους μαθητές, κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό κ.λ.π.).
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ
-η τάξη ως σύνολο (Άμεση Διδασκαλία, Μαθησιακός Κύκλος, Κύκλος Ανασκόπησης: ποιος ήταν ο
μαθησιακός στόχος, τι μάθαμε, ποιοι είναι οι καινούργιοι στόχοι ή δυνατότητες/αδυναμίες)
-ανα-ζεύγη
-ομαδοσυνεργατική
-εξατομικευμένη
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΤΕΛΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Η αξιολόγηση περιλαμβάνει δύο στάδια:
Α) Την προ-αξιολόγηση η οποία αφορά στο:
1. Τι γνωρίζουν ήδη οι μαθητές για το θέμα που θα διδαχτούν;
2. Ποιες έννοιες οι μαθητές έχουν κατανοήσει και τι δεξιότητες έχουν αναπτύξει σχετικά με το
θέμα που θα διδαχθούν;
3. Τι επιπλέον δραστηριότητες απαιτούνται για να αναπτύξουν οι μαθητές τις απαιτούμενες
δεξιότητες;
4. Τι απαιτεί «ξανά»διδασκαλία;
5. Τι περιοχές ενδιαφερόντων και συναισθημάτων αναπτύσσονται σε συγκεκριμένες θεματικές
ενότητες;
6. Πως μπορούν να δημιουργηθούν ευέλικτες ομάδες?
Β) Την αξιολόγηση του «τελικού προϊόντος» όπου είναι σημαντικό:
1. Να συγκρίνετε την επίδοση του μαθητή με βάση συγκεκριμένα-καθορισμένα κριτήρια και
όχι με τους υπόλοιπους μαθητές.
2. Οι μαθητές να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία της αξιολόγησης.
3. Η αξιολόγηση να αποτελεί μέρος της διδασκαλίας και του αναλυτικού προγράμματος
85
Υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας της αξιολόγησης όταν ο μαθητής είναι
ενήμερος σχετικά με:
1 τους μαθησιακούς στόχους,
1 τα κριτήρια επιτυχίας του μαθησιακού στόχου,
1 τις δραστηριότητες αξιολόγησης και
1 τα κριτήρια επιτυχίας για τις δραστηριότητες αξιολόγησης.
Θα πρέπει να γίνεται προσαρμογή στην αξιολόγηση:
1 ως προς το χρόνο,
1 ως προς την έκταση ή τον αριθμό των ερωτήσεων,
1 ως προς το χώρο,
1 ως προς την μορφή των απαντήσεων,
1 ως προς την παρουσίαση των θεμάτων,
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Πρόκειται για την πιο σημαντική δεξιότητα που θα πρέπει να κατέχει ο "Εκπαιδευτικός" καθώς τον
βοηθά να αποφασίσει πως θα επιλέξει και θα οργανώσει τις μαθησιακές εμπειρίες με στόχο τη
μεγιστοποίηση της επίδοσης και της ικανοποίησης τόσο του ίδιου όσο και των μαθητών του.
Ο "Εκπαιδευτικός" που σχεδιάζει:
αισθάνεται πιο σίγουρος,
τείνει να είναι πιο δημιουργικός στην επιλογή αποτελεσματικών στρατηγικών διδασκαλίας
ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες των μαθητών του,
κάνει καλή διαχείριση της τάξης,
λαμβάνει υπόψη την ετερογένεια των μαθητών του ως προς το υπόβαθρο των γνώσεων, τα
ενδιαφέροντα, τα μαθησιακά προφίλ και τις ικανότητες τους,
αυξάνει το ενδιαφέρον και την ικανοποίηση των μαθητών του ως προς τα μαθησιακά
αντικείμενα,
αξιοποιεί ποιοτικά το χρόνο διδασκαλίας και μειώνει τον 'χαμένο' χρόνο και
διδάσκει με στόχο.
Βήματα και προσδιοριστικές ερωτήσεις που βοηθούν τον εκπαιδευτικό κατά τη διάρκεια του
σχεδιασμού της διαφοροποιημένης διδασκαλίας:
ΒΗΜΑ 1: ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (ΕΝΝΟΙΑ/ΑΡΧΗ)
- Έχετε αρκετές πληροφορίες για το θέμα που επιλέξατε να διδάξετε;
- Οι πληροφορίες που έχετε συγκεντρώσει σχετίζονται άμεσα με το θέμα; (διαχωρισμός των
κύριων και των σχετικών πληροφοριών από τις δευτερεύουσες και τις λιγότερο σχετικές)
- Το επίπεδο δυσκολίας των πληροφοριών ανταποκρίνεται στην αναπτυξιακή ηλικία των
μαθητών σας;
- Ποιες είναι οι διαφορετικές πτυχές ή διαστάσεις του θέματος; Μπορείτε να τις
χαρτογραφήσετε;
- Αποφασίστε αν θέλετε όλοι οι μαθητές σας να παράγουν το ίδιο αποτέλεσμα ή να έχετε
διαφορετικά αποτελέσματα από διαφορετικές ομάδες μαθητών ή διαφορετικούς μαθητές.
ΒΗΜΑ 2: ΠΡΟ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (Συγκεντρώστε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες
σχετικά με το τι γνωρίζουν ήδη οι μαθητές σας)
- Το θέμα που επιλέξατε να διδαχθούν οι μαθητές σας έχει διδαχθεί σε προηγούμενη σχολική
χρονιά; Αν ναι σε ποιο βαθμό;
- Αποφασίστε με ποιο τρόπο θα αξιολογήσετε την προϋπάρχουσα γνώση, τη κατανόηση και
τις δεξιότητες σχετικά με το θέμα.
- Έχουν οι μαθητές σας το υπόβαθρο που απαιτείται για την κατανόηση του θέματος; Αν όχι
τι δραστηριότητες μπορείτε να σχεδιάσετε για να διευρύνετε την κατανόηση των μαθητών
σας πριν την εφαρμογή της κύριας δραστηριότητας;
- Τι παιδαγωγικό υλικό ή μέσα διδασκαλίας χρειάζεσθε;
ΒΗΜΑ3: ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΓΙΑ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
- Οι στόχοι που έχετε θέσει, δηλαδή οι προσδοκίες σας, είναι ρεαλιστικές και εφικτές;
- Πως θα τους επικοινωνήσετε στους μαθητές σας;
- Είναι οι στόχοι, και το ακόλουθο περιεχόμενο τους, κατάλληλοι για όλους τους μαθητές; Αν
όχι τι είδους προσαρμογές σκοπεύετε να σχεδιάσετε για να ανταποκριθείτε στις
εξατομικευμένες ανάγκες των παιδιών που πιθανόν χρειάζονται μεγαλύτερη στήριξη;
- Πως σκοπεύετε να διευρύνετε την εργασία (το έργο) για εκείνους τους μαθητές που έχουν
ήδη μεγαλύτερες ικανότητες (βαθύτερη κατανόηση);
- Σκοπεύετε να εισάγετε καινούργιο περιεχόμενο ή την ανάπτυξη καινούργιων δεξιοτήτων;
Αν δεν εισάγετε κάτι "καινούργιο", η δραστηριότητα που σχεδιάζετε να εφαρμόσετε
ενισχύει τις προηγούμενες δραστηριότητες?
- Τι είδους δεξιότητες και στάσεις στοχεύετε να ενθαρρύνετε (για να χρησιμοποιήσει και να
αναπτύξει ο μαθητής);
- Η δραστηριότητα που σχεδιάζετε θα εμπεριέχει συγκεκριμένες δεξιότητες ενός
συγκεκριμένου μαθήματος (ενότητας) του αναλυτικού προγράμματος ή θα εμπεριέχει
διαθεματικές δεξιότητες;
- Οι στόχοι σας είναι γραμμένοι έτσι ώστε να είναι κατανοητοί από τους μαθητές (γλώσσα
των παιδιών);
ΒΗΜΑ 4: ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ "ΔΕΙΚΤΩΝ" ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
- Προσδιορίστε τους τρόπους αξιολόγησης της επίδοσης (προσπάθειας) των μαθητών σας
(π.χ. Παρατήρηση; Αξιολόγηση του τελικού προϊόντος; Αξιολόγηση των δεξιοτήτων που
χρησιμοποίησαν κατά τη διαδικασία; Συζήτηση;)
- Πώς θα "επικοινωνήσετε" τους δείκτες αξιολόγησης στους μαθητές σας;
ΒΗΜΑ5: ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΕ ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΘΕΙ
- Μπορείτε να διαφοροποιήσετε: το περιεχόμενο, το έργο/ δραστηριότητα/-ες, την οργάνωση
της τάξης, το τελικό προϊόν.
- Υπάρχει ποικιλία και εύρος στρατηγικών διδασκαλίας, μάθησης και αξιολόγησης;
ΒΗΜΑ6: ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΕ ΠΩΣ ΣΚΟΠΕΥΕΤΕ ΝΑ ΕΙΣΑΓΕΤΕ ΤΟ
«ΜΑΘΗΜΑ/ΘΕΜΑ/ΕΝΝΟΙΑ/ΔΡΑΤΗΡΙΟΤΗΤΑ»
- Αποφασίστε ποιον θεωρείτε ως τον καλύτερο τρόπο να εισάγετε το μάθημα/θέμα (Σε όλη
την τάξη; Σε μικρές ομάδες; Εξατομικευμένα; Σε ζευγάρια;).
- Αν το μάθημα/θέμα συνδέεται με προηγούμενες δραστηριότητες, με ποιον τρόπο θα φανεί
η σύνδεση κατά τη διδασκαλία σας (Γρήγορη αναθεώρηση των κύριων εννοιών; Χρήση
συγκεκριμένου τύπου ερωτήσεων; Χρήση ενός τεστ; Δραστηριότητες εφαρμογής;
Συνδυασμός όλων των παραπάνω;).
- Τι πιστεύετε ότι χρειάζεται να οργανωθεί και να προετοιμαστεί για τη διεξαγωγή αυτής της
δραστηριότητας;
- Η διάρκεια της δραστηριότητας είναι λογική;
- Είναι ξεκάθαρο σε εσάς αλλά και στους μαθητές σας το πώς ο συγκεκριμένος τρόπος
εισαγωγής θα σας οδηγήσει στην ανάπτυξη του κυρίου μέρους του μαθήματος;
ΒΗΜΑ7: ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΕ ΤΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΤΕ
- Πως θα οργανώσετε την τάξη; Ανεξάρτητη εργασία; Συνεργατική εργασία σε ομάδες;
Εργασία ανά ζεύγη; Συνδυασμός των παραπάνω;
- Τι στρατηγικές διδασκαλίας μπορείτε να χρησιμοποιήσετε;
ΒΗΜΑ 8: ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΕ ΤΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΤΕ
- Τι είδους ευκαιρίες παρέχετε στους μαθητές σας για να δείξουν τι έχουν μάθει;
- Ποιες στρατηγικές καταγραφής θεωρείτε κατάλληλες; Σημαντικό, πριν αποφασίσετε τι
στρατηγικές καταγραφής θα χρησιμοποιήσετε ξανασκεφτείτε τους μαθησιακούς στόχους
που θέσατε και μετά αποφασίστε τι θα θέλατε να δείτε ως αποτέλεσμα.
Στρατηγικές Καταγραφής:
ΓΡΑΠΤΕΣ
- ατομική εργασία
- συνεργατική εργασία
- χρήση υπολογιστών
- απάντηση σε συγκεκριμένες ασκήσεις (συμπλήρωση κενών)
- εύρεση σωστών απαντήσεων
ΟΠΤΙΚΕΣ
- διαγράμματα
- γραφικές παραστάσεις
- πίνακες
- εννοιολογικοί χάρτες
- δημιουργία μοντέλων
- δραματοποίηση
ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ
- αναφορά στον εκπαιδευτικό,
- αναφορά σε έναν συμμαθητή, σε ομάδα συμμαθητών ή σε όλη την τάξη
ΓΡΑΠΤΕΣ
- ατομική εργασία
- συνεργατική εργασία
- χρήση υπολογιστών
- απάντηση σε συγκεκριμένες ασκήσεις (συμπλήρωση κενών)
- εύρεση σωστών απαντήσεων
ΟΠΤΙΚΕΣ
- διαγράμματα
- γραφικές παραστάσεις
- πίνακες
- εννοιολογικοί χάρτες
- δημιουργία μοντέλων
- δραματοποίηση
ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ
- αναφορά στον εκπαιδευτικό,
- αναφορά σε έναν συμμαθητή, σε ομάδα συμμαθητών ή σε όλη την τάξη
ΒΗΜΑ 9: ΕΛΕΓΧΟΣ & ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ
- Πως μπορεί αυτό να γίνει;
Συζήτηση (Ο μαθητής σε ένα ζεύγος ή ο μαθητής σε μία ομάδα ή ο μαθητής στην τάξη).
Μελέτη ξανά του κεντρικού κειμένου/απόσπασμα βιβλίου.
Χρήση παιχνιδιών.
Γραπτή άσκηση.
- Μήπως ο μαθητής χρειάζεται επιπλέον μικρής-έκτασης δραστηριότητες για να ενισχυθεί το
κατακτηθέν περιεχόμενο;
- Αν ναι, οι δραστηριότητες αυτές πώς μπορούν να οργανωθούν; (Υποστήριξη ομάδας
συμμαθητών, άλλος ενήλικας ως βοηθός μάθησης).
ΒΗΜΑ 10: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ / ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ
ΜΑΘΗΣΗΣ
Συζήτηση με τους μαθητές
- Επιτεύχθηκαν οι μαθησιακοί στόχοι από την ομάδα (κοινωνικοί & ακαδημαϊκοί);
- Ποιες είναι οι αποδείξεις της επιτυχίας;
- Πως η επιτυχία/αποτελεσματικότητα μπορεί να καταγραφεί;
- Ποιες φάσεις/στάδια οδήγησαν στο τελικό προϊόν;
- Λειτούργησε καλά η ομάδα;
- Συμμετείχαν όλοι οι μαθητές;
- Υπήρξαν συγκρούσεις; Πως αντιμετωπίστηκαν;
- Τι είδους υποστήριξη δόθηκε στην ενδο-ομάδα;
Για τον εκπαιδευτικό
- Επιτεύχθηκαν οι προ-καθορισμένοι στόχοι; Από που/τι το καταλαβαίνετε;
- Ήταν οι στόχοι κατάλληλοι για τους μαθητές; (Για όλους τους μαθητές;)
- Τι αποδείξεις επιτυχίας/αποτελεσματικότητας έχετε;
- Πώς καταγράψατε τις παρατηρήσεις σας;
- Οι παρατηρήσεις σας, σας βοηθούν για μελλοντικούς σχεδιασμούς;
- Ήταν το μαθησιακό περιβάλλον "θετικός αγωγός" στην προώθηση της μάθησης;
- Λειτούργησε η ομάδα (η δυναμική της ομάδας) καλά;
- Ήταν η υποστήριξή σας (σε συγκεκριμένους μαθητές ή ομάδες) κατάλληλη και επαρκής;
- Ενθαρρύνατε τους μαθητές σας; Αν ναι με ποιους τρόπους;
- Υπήρχε αναντιστοιχία μεταξύ των γλωσσικών/ενννοιολογικών απαιτήσεων του έργου και
των δυνατοτήτων/επίπεδο ανάπτυξης των μαθητών;
- Με ποιον τρόπο υποστηρίξατε αυτούς τους μαθητές;
- Υπήρξαν μαθητές που απέτυχαν σε αυτή τη δραστηριότητα/έργο; Πως; Γιατί;
- Τι είδους προσαρμογές απαιτούνται σε μελλοντικές δραστηριότητες;
- Είχατε τη δυνατότητα (μπορέσατε) να καταγράψετε μικρές "προσαυξήσεις" στη διαδικασία
μάθησης των παιδιών?
- Πως θα μεταφέρετε αυτές τις πληροφορίες στο παιδί; Στους γονείς; Στους συναδέλφους;
Απόσπασμα από ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ, ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΒΛΑΧΟΥ
Διαβάστε όλο το άρθρο για τη διαφοροποιημένη διδασκαλία στη σελ.82-89
Το διάβασα στο fresh-education.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου