FAKE NEWS: ΕΝΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΠΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΨΕΥΤΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Η Ροζ-Μαρί Φαρινέλλα, δασκάλα στην Άνω Σαβοΐα της Γαλλίας, πειραματίζεται εδώ και τρία χρόνια με ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης με θέμα τα ΜΜΕ. Οι μαθητές μαθαίνουν χάρη στη μέθοδό της να ξεχωρίζουν την αληθινή από την ψευδή είδηση.

Στο βίντεο του youtuber «Hygiene mentale» (Ψυχική Υγιεινή) (δείτε παρακάτω στο πρώτο βίντεο μετά το 5:29), τα παιδιά κρύβουν τα μάτια τους πίσω από αστείες μάσκες φτιαγμένες από εφημερίδα. Στον πίνακα, η δασκάλα τούς δείχνει μια φωτογραφία: κάτι οπαδοί μαλώνουν στις εξέδρες ενός σταδίου. Παραδίπλα, ένας άντρας, φορώντας μόνο το σλιπ του, κραδαίνει ένα φτυάρι. «Λοιπόν; Τι σκέφτεστε γι’ αυτήν την εικόνα;», τα ρωτάει η Ροζ - Μαρί Φαρινέλλα, εκπαιδευτικός.

Σε λιγότερα από δύο δευτερόλεπτα τα χέρια σηκώνονται. Ένα αγόρι παίρνει το λόγο: «είναι λάθος!». Το πόδι του άντρα με το φτυάρι «δεν πατάει σωστά πάνω στο σκαλοπάτι», προσθέτει, αιτιολογώντας την απάντηση του. Η δασκάλα το απολαμβάνει: «Τέλεια! Το ξέρεις ότι ένας δημοσιογράφος του RTL ξεγελάστηκε απ’ αυτήν την εικόνα; (...) Και μίλησε γι’ αυτή σ’ έναν υπουργό κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης».

Κι ύστερα τα παιδιά δεν κρατιούνται, βομβαρδίζουν το φωτομοντάζ με μια χούφτα επιχειρήματα ακόμη και το «διαλύουν». Η σκηνή αυτή εκτυλίσσεται σε ένα Δημοτικό σχολείο της πόλης Τανένζ (Άνω Σαβοΐα) τον Ιούνιο του 2016, την ημέρα ακριβώς που οι μαθητές της Ε’ Δημοτικού έλαβαν το δίπλωμα τους ως «hoaxbuster». (κυνηγοί hoax, ψεύτικων ειδήσεων)

Η Ροζ - Μαρί Φαρινέλλα, δασκάλα Δημοτικού και πρώην δημοσιογράφος, συνέλαβε και πειραματίζεται για τρίτη συνεχή χρονιά με ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης στα ΜΜΕ για το οποίο βραβεύτηκε πρόσφατα. Ο στόχος του: ακονίζοντας το βλέμμα τους, οι μαθητές να καταφέρνουν να διακρίνουν την αληθινή από την ψευδή είδηση.

Ο Κριστόφ Μισέλ, εκπαιδευτικός και δημιουργός ενός καναλιού στο YouTube, μετέδωσε στο κανάλι του, «Ψυχική Υγιεινή» δύο ενδιαφέροντα βίντεο που αφηγούνται το συγκεκριμένο πείραμα. (Παρουσίασε τα βίντεο στην ημερίδα για τα fake news που οργανώθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο, με πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή Στέλιου Κούλογλου)

Σε αυτά τα μαθήματα κριτικής σκέψης, των οποίων το λεπτομερές πρόγραμμα είναι αναρτημένο στο διαδίκτυο, οι μαθητές ανακαλύπτουν το επάγγελμα του δημοσιογράφου, μαθαίνουν να αποκρυπτογραφούν εικόνες, να εντοπίζουν και να διασταυρώνουν τις πηγές κι έτσι, να ανιχνεύουν τα “hoaxes”. Μια δουλειά μακράς πνοής που πραγματοποιείται σε όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς για 45 λεπτά την εβδομάδα.

Για ποιο λόγο δημιουργήσατε αυτό το πρόγραμμα;

Ξεκίνησα να το σκέφτομαι το 2014. Λάμβανα πολλά «hoaxes» κι ανησυχούσα πολύ. Πώς καταφέρνουν οι χρήστες του διαδικτύου να τα εντοπίζουν; Πολύ περισσότερο πώς θα το καταφέρουν οι νεότερες γενιές; Σκέφτηκα ότι θα χρειαστεί να δημιουργηθούν εργαλεία. Παράλληλα, στη διάρκεια των σχολικών συνεδριάσεων άκουγα γονείς και δασκάλους να παραπονιούνται πως είναι άοπλοι απέναντι στα κοινωνικά δίκτυα, στα όποια έβλεπαν πως οι μαθητές μπορούν ν’ ανταλλάσσουν μεταξύ τους πολύ επιθετικά μηνύματα.

Υπάρχει ένα κοινό θέμα σε αυτές τις δύο διαπιστώσεις: πώς να ενημερώνεται κανείς και πώς να επικοινωνεί μέσω των κοινωνικών δικτύων; Σκέφτηκα ότι έπρεπε να φτιαχτεί ένα πρότζεκτ εκκινώντας από αυτά τα ερωτήματα. Με τον καιρό, αντιλήφθηκα τη σημασία να μπορούν οι μαθητές να συζητήσουν για το διαδίκτυο, καθώς δεν ήταν κάτι που απαραίτητα κάνουν με τους γονείς τους. Είχαν τόσες ερωτήσεις που χρειάστηκε να φτιάξω ένα σύστημα με χαρτάκια στα οποία να μπορούν να τις σημειώνουν.

Την τελευταία μέρα της περσινής χρονιάς, όταν και τους απονεμήθηκαν τα διπλώματα τους του «hoaxbuster», πήρα μαζί μου φεύγοντας τέτοια χαρτάκια γιατί είχαν κι άλλες ερωτήσεις που είχαν μείνει αναπάντητες. Όσο για μένα, δεν ξέρω όλες τις απαντήσεις! Τις απαντήσεις εξάλλου, στη διάρκεια της χρονιάς τις ψάχναμε μαζί.